Over leren rijden in een handbewogen rolstoel en groen licht voor wheelchair guiding op eigen kracht
Wat me naast de geleidehond blijft fascineren, zijn rolstoelen. Dus probeerde ik eens de lichtgewicht rolstoel van een vriend. Hij heeft een dwarslaesie, is bewegingswetenschapper en altijd bereid mensen te wijzen op de mogelijkheden die een goede handbewogen rolstoel biedt boven een “standaard met de hand bewogen stoeltje.” Ik was iemand van de “standaard stoeltjes”, omdat ik toch niet ver kwam in een handbewogen rolstoel. Wanneer Beau haar werk als geleidehond deed, gebruikte ik natuurlijk de speciaal voor dat doel aangevraagde elektrische rolstoel en niet mijn met de hand voort te bewegen stoel. Deze handbewogen en bovendien opvouwbare rolstoel deed dienst tijdens bijna alles wat ik buitenshuis deed als Beau er weer eens niet bij kon werken, omdat er bijvoorbeeld geen andere rolstoel in de auto van een vriend of kennis paste dan mijn opvouwbare karretje. In deze stoel werd ik dus eigenlijk altijd geduwd en Beau wandelde er dan geduldig naast en werd meer dan eens aangezien voor een hulphond in plaats van een blindengeleidehond.
Een handbewogen rolstoel wordt bestuurd met twee hoepels aan de zijkant van de grote achterwielen. Dit laat dus geen ruimte voor de witte stok die blinden en slechtzienden zo duidelijk herkenbaar maakt. Het werken met een geleidehond leek evenmin een optie, daar de beugel van de hond altijd in de hand gehouden moet worden. Bovendien had ik, als ik al eens met behulp van mijn handbewogen rolstoel in een gebouw mijn weg zocht, bijna onmiddellijk last van mijn schouders, terwijl het vloeroppervlak binnen toch glad is, wat licht en gemakkelijk zou moeten rijden. Die enkele keer dat ik buiten eens iets ondernam, was er altijd een randje om achter te blijven haken, of een voetsteun die ongevraagd de grond raakte als ik eens wat te rigoureus te werk ging. Verder werd ik snel moe van het zitten in mijn handbewogen stoel, zelfs wanneer ik stil stond of geduwd werd. Maar dit alles nam ik lange tijd voor lief.
Ik zag onze vriend en buurman bijna dagelijks dingen met zijn rolstoel doen, waarvan ik dacht dat ze waren weggelegd voor vlotte , behendige ziende rolstoelgebruikers. Tot ik het eens in zijn stoel mocht proberen. Dat kwaliteit en niet visus in dit geval het sleutelwoord is, was snel bewezen. Want ik nam drempels met de lichtgewicht rolstoel waar ik met mijn eigen oude karretje niet aan durfde denken en na deze ontdekking volgde nog een wilde tien minuten in de hal van onze toenmalige flat, die Beau zich haar leven lang heugen zal. Ik heb haar op topsnelheid achtervolgd, terwijl ze anders altijd rustig kan wachten tot ik bij haar ben om te stoeien of een balletje te gooien. Er dreigden dus weer mogelijkheden voor de geleidehond naast de rolstoel, waaraan voor zover mij bekend, geen geleidehondenschool zich nog had gewaagd.
Nieuwe mogelijkheden voor wheelchair guiding: de geleidehond naast de handbewogen rolstoel
Een veel gehoord argument tegen de combinatie van een handbewogen rolstoel met een blindengeleidehond is de veronderstelling, dat de geleidehond dan de rolstoel zou trekken. Dit is een handeling die bij wet verboden is. Maar ook verliest de bestuurder alle controle. Iets dat uiteraard niet wenselijk is. De geleidehondgebruiker moet te allen tijde in staat zijn de geleidehond te volgen of dit te weigeren. Het blijft tenslotte een dier dat fouten kan maken en afgeleid kan raken. Maar blinden die wel kunnen lopen worden toch ook niet door hun geleidehonden meegesleurd?
Ik was er van overtuigd, dat een combinatie bestaande uit een geleidehond naast een handbewogen rolstoel, mits voorzien van de nodige aanpassingen, wel degelijk mogelijk was. Als we nu rijden en lopen aan elkaar gelijk schakelen, blijft alleen de moeilijkheid over van het met één hand kunnen voortbewegen van de rolstoel. Dit kan behalve via de joystick van de elektrische rolstoel ook met een one-arm-drive systeem, gemonteerd op een handbewogen stoel. De as van één van de achterwielen van de lichtgewichtrolstoel wordt doorgetrokken, zodat dit wiel via een tweede hoepel aan de bedieningskant voortbewogen kan worden. Fysiek vraagt dit behoorlijk wat van de rolstoelgebruiker. Alle kracht moet geleverd worden door één arm, en door het one-arm-drive systeem wordt de stoel bovendien wat zwaarder, dus de actieradius zou wel eens beduidend kleiner kunnen zijn dan bij gebruik van beide handen. Maar tot nog toe bestaat er geen betere en even veilige oplossing en dat laat mij dus maar weinig keus.
Niet gewend in een goede stoel te rijden, wist ik niet waarnaar ik op zoek was. We legden dus contact met de leverancier van de rolstoel van mijn buurman en kregen twee verschillende modellen een aantal weken op proef. De factoren die van belang zijn voor de uiteindelijke samenstelling van een voor de gebruiker goede stoel, vormden gelukkig ook de grootste verschillen tussen beide testmodellen. Zo ontstond er geen sluitende definitie van een goede handbewogen rolstoel, maar wel een handige checklist die ik kon gebruiken bij de latere passing en aanvraag.
Het waren beide mooie lichte karretjes. De één was iets te breed, waardoor ik na enkele ritjes mijn schouderklachten weer voelde opkomen, de ander was te smal met bovendien een iets te korte zitting. Verder beschikte de ene rolstoel over een anti-tip wiel, om achterover kiepen te voorkomen, een handig extraatje dat mij jaren eerder al veel meer zekerheid had kunnen bieden, terwijl de andere hele mooie kledingbeschermers bleek te hebben.
In deze beide rolstoelen reed ik, weliswaar zonder werkende geleidehond, van en naar de uitlaatplek van Beau. Altijd onder ziend geleide, legde ik de route gedeeltelijk met twee handen rijdend af. Soms oefende ik het rijden met één hand. Hoewel zonder one-arm-drive systeem, sturen bleef dus lastig, gaven deze tochtjes toch een goede indruk van de latere mogelijkheden. Het bleek mogelijk tot in detail te voelen naar welke kant het wegoppervlak helde, zodat deze informatie mij onverwacht tot gidslijn kon dienen. Stoepen werden kleine hindernissen in plaats van onoverkomelijke hoogteverschillen en ik onthield beter waar ik reed, waardoor ik zelfs wanneer Beau en ik onze rondjes maakten met de elektrische rolstoel, zekerder werd.
Toen de proefperiode ten einde liep, werden dan ook niet enkel de beide stoelen weer opgehaald, maar was dit tevens het moment van de uiteindelijke passing die bij mij thuis plaats vond. Hierna volgde een tijd van wachten, onze verhuizing en in onze nieuwe woonplaats, uiteindelijk de toekenning van mijn eerste echt op maat gemaakte handbewogen rolstoel. Dit betekende groen licht voor het experiment van wheelchair guiding op eigen kracht, een blindengeleidehond in functie naast een handbewogen rolstoel.